het geheim achter de waarom-vraag
Goede vragenstellen: dat is het belangrijkste voor een journalist, redacteur of bladenmaker. De belangrijkste vraag vind ik de ‘waarom-vraag’, die heb je voor ieder goed verhaal nodig. Logisch dat ik er tijdens de opleiding journalistiek mee werd doodgegooid.
Wat is nou het geheim achter de waarom-vraag? En waarvoor kun je hem allemaal gebruiken? De waarom-vraag is de ‘oplossing’ voor veel vraagproblemen. Hij is zelfs zo goed dat kleine kinderen hem vaak gebruiken. Want hoe vaak stellen zij niet de vraag: Waarom? Waarom dan? Papa, waarom?
interview
Als je een interview voorbereidt is het slim om van tevoren te bepalen wat het doel van het interview is. Je stelt dan jezelf de waarom-vraag al. Je geeft in je voorbereiding al richting aan je interview. Handig in je research-fase en voor het bepalen van je interviewvragen.
De belangrijke waarom-vraag maakt onderdeel uit van je hele vragenarsenaal, de bij journalisten bekende 5 W’s en de H. Dit zijn de wie-, wat-, waar-, wanneer-, waarom- en hoe-vraag. Met de antwoorden op deze vragen maak je een verhaal. Hierbij zorgt de waarom-vraag altijd voor verdieping. Let maar eens op: als je de waarom-vraag in een interview stelt, blijft de geïnterviewde wel doorpraten. In deze animatie wordt het verder uitgelegd:
doorvragen
Voor interviewers is de waarom-vraag een ideaal wapen om door te vragen. Dit komt omdat een waarom-vraag altijd een open vraag is, net zoals bij de hoe-vraag. Het antwoord op deze vragen is nooit alleen ja of nee. Het nodigt altijd uit om door te praten. Verder wordt in een interview de waarom-vraag gebruikt om:
• punten te verduidelijken
• vragen helder te maken
• hoofd- en bijzaken goed te scheiden
• tegenstrijdigheden op te lossen
het gevaar van de waarom-vraag
Let op: de waarom-vraag biedt veel moois, maar er schuilt één groot gevaar in! Het kan aanvallend overkomen. De waarom-vraag roept bij veel mensen het gevoel op dat ze zich moeten verantwoorden. Dat ze verplicht zijn zich te verdedigen tegenover de vragensteller. En dat is het laatste wat je wil! Let daarom op de intonatie van je stem, houd de vraag vriendelijk en open. Je kunt de vraag ook anders verpakken. Een paar voorbeelden:
• De vraag: Waarom heb je dat gedaan? Wordt: Welke gedachten gingen door je heen?
• De vraag: Waarom pak je dit zo aan? Wordt: Waarmee hield je allemaal rekening voor dit besluit?
• De vraag: Waarom heb je dit besloten? Wordt: Wat waren de argumenten om hiervoor te kiezen?
De geherformuleerde vragen komen een stuk prettiger en vriendelijker over. Terwijl je wel ongeveer hetzelfde antwoord krijgt. Heb je zelf tips over het stellen van slimme vragen? Dan ontvangen wij die graag om ze weer te delen. Je kunt ze mailen naar niek@editoo.nl.